Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o prawie rodzinnym – rozmowa z prawnikiem Agnieszką Swaczyną
rozmowa z 18 kwietnia 2013
Nie wiecie jak sprawnie przeprowadzić rozwód? Macie wątpliwości dotyczące separacji, alimentów, czy opieki nad dziećmi? Na wszystkie wasze pytania z dziedziny prawa rodzinnego odpowiedziała Agnieszka Swaczyna - adwokat, członek Okręgowej Rady Adwokackiej w Krakowie, mediator rodzinny, wolontariusz w Ośrodku Adopcyjnym Stowarzyszenia "Pro Familia", a także autorka blogów blog.kancelariaswaczyna.pl oraz blogrozwod.pl.
Agnieszka Swaczyna: Witam serdecznie i zapraszam do zadawania pytań.
Gosia84: Czy ojciec biologiczny może przestać płacić alimenty, kiedy dziecko przyjmie nazwisko nowego partnera matki?
Agnieszka Swaczyna: Zasadniczo, jeżeli alimenty są zasądzone wyrokiem sądowym, to technicznie rzecz ujmując, ojciec biologiczny ma płacić aż do uchylenia tego obowiązku.
Michał: Pani Agnieszko czy ojciec może odmówić płacenia alimentów, kiedy dziecko jest po ślubie, ale jeszcze sie uczy?
Agnieszka Swaczyna: Nie ma znaczenia, czy dziecko jest po ślubie, tylko czy może się samodzielnie utrzymać. Zawsze sąd ocenia konkretną sytuację. Natomiast małżonek dziecka ma także obowiązek alimentacyjny. Tak jak napisałam, zależy to od konkretnej sytuacji.
marek_12: Nie dostałem powiadomienia z sądu o podwyższeniu alimentów, mogę sie odwoływać?
Agnieszka Swaczyna: Sąd nigdy nie wysyła orzeczeń do strony. Trzeba niestety samemu pilnować. Jeżeli nie minął Panu termin, to może Pan się odwołać. Radzę sprawdzić w sądzie.
Iwanow: Rozstałem się z żoną, ale nie mamy rozwodu. Dziecko jest u niej, ale ustaliliśmy, że będę mógł bez ograniczeń je widywać. Teraz ona zabrania mi kontaktu z dzieckiem, nie pozwala dzwonić. Co mam robić w tej sytuacji?
Agnieszka Swaczyna: Powinien Pan wystąpić o uregulowanie kontaktów z dzieckiem. Czy to wywoła inne sprawy, nie wiem.
Babcia: Witam Serdecznie, chciałabym zapytać, jak długo sąd rozpatruje wniosek o zabezpieczenie pobytu małoletnich dzieci na czas trwania sprawy rozwodowej?
Agnieszka Swaczyna: Zasadniczo powinno się to dziać szybko. W praktyce niestety bywa różnie.
ewela: Rodzice zginęli w wypadku, a odziedziczyłam po nich długi. Na ich spłatę mnie nie stać. Mogę się gdzieś odwołać?
Agnieszka Swaczyna: W terminie 6 miesięcy od otwarcia spadku można odrzucić spadek lub przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza. Rozumiem, że to nie zostało zrobione. W tej sprawie sugeruję wizytę u prawnika. Być może uda się uchylić od skutków nie złożenia oświadczenia woli.
Bartosz1985: Witam, kiedy wyrok jest uprawomocniony? Od rozpoczęcia rozprawy, czy gdy wyrok zapadł? Moja sprawa zaczęła się 7 listopada, a wyrok zapadł 3 miesiące później.
Agnieszka Swaczyna: Najpierw wyrok musi zapaść, potem musi minąć odpowiedni czas. Najłatwiej ustalić to w sądzie. Sąd nadaje na wyroku klauzulę prawomocności . Tam zawsze jest sprecyzowana data.
pawello_1: Czy jest gdzieś określona maksymalna wysokość alimentów? Po opłaceniu alimentów, brakuje mi środków do życia. Na jakiej zasadzie sąd ustalił ile pieniędzy mam płacić?
Agnieszka Swaczyna: Nie mam maksymalnych stawek (podobnie rzecz się ma z minimalnymi alimentami). Sąd ustala alimenty biorąc pod uwagę tzw. usprawiedliwione potrzeby dziecka oraz z drugiej strony możliwości zarobkowe i majątkowe rodziców. Jednym słowem mówiąc, analizuje ile dana osoba zarabia (albo ile mogłaby zarobić, gdyby wykorzystywała swoje możliwości). Można wystąpić o obniżenie alimentów, ale musi zaistnieć zmiana między chwilą obecną a poprzednim wyrokiem.
Babcia: Chciałabym wiedzieć czy syn, który wystąpił o zabezpieczenie pobytu dzieci przy nim, ma jakieś szanse na pozytywną decyzję. Mamy dowody na to, że synowa bije dzieci i nie opiekuje się nimi dobrze. Czy sąd przed podjęciem decyzji wysyła kuratora w celu zbadania sytuacji ?
Agnieszka Swaczyna: Nie potrafię odpowiedzieć na to pytanie. To wszystko zależy od dowodów, jakie zgromadzi sąd w postępowaniu. Może być wysłany kurator lub rodzice z dzieckiem mogą być wysłani do RODK.
iren_21: Czy żona może żądać alimentów na siebie, jeśli ma pracę?
Agnieszka Swaczyna: Rozumiem, że chodzi o sytuację rozwodową. Żądać zawsze może. Pytanie, czy je otrzyma, a to już zależy od wyniku postępowania rozwodowego. Jeżeli sąd orzekłby wyłączną winę Pana, to żona może domagać się alimentów (mimo uzyskiwania wynagrodzenia) z tego powodu, że jej stopa życiowa uległa obniżeniu w wyniku rozwodu. Gdyby natomiast sąd orzekł winę obu stron, to alimenty byłyby ewentualnie należne, jeżeli jej zarobki nie byłyby wystarczające do jej utrzymania (zwykłego). Wina wyłączna Pana żony zwolniłaby Pana z jakiegokolwiek obowiązku alimentacyjnego.
beniu_334: Żona złożyła wniosek o rozwód, a wcześniej poprosiła mnie o upoważnienie podbite przez notariusza, że może wyrobić paszport dziecku beze mnie. Zgodziłem się. Teraz okazało się, że zaczęła coś wspominać o wyjeździe za granicę na stałe. Czy mogę anulować to upoważnienie?
Agnieszka Swaczyna: Jak najbardziej można odwołać pełnomocnictwo. Radziłabym zawiadomić równocześnie urząd paszportowy, bo jeżeli żona wyrobi dziecku paszport, to cokolwiek Pan zrobi w tym zakresie, może być za późno.
Bartosz1985: Miałem taką sprawę, że w listopadzie rozpoczęła sie rozprawa. W marcu zapadł wyrok. Odpis mam wyroku i jest napisane „poczynając od listopada”, czyli ten okres 3 miesięcy muszę nadpłacić ?
Agnieszka Swaczyna: Sąd zasądza alimenty zwykle od daty wniesienia pozwu. Jeżeli w trakcie postępowania nie było postanowienia zabezpieczającego lub było niższe od ostatecznie zasądzonych alimentów, to niestety trzeba "nadpłacić".
banan1984: Po jakim czasie można sie starać o podwyższeni alimentów?
Agnieszka Swaczyna: Nie ma żadnego zdefiniowanego okresu. Tak teoretycznie na drugi dzień po wyroku, jeżeli tylko nastąpi zmiana (obiektywna), generująca wyższe wydatki, znacznie pogorszy się sytuacja finansowa rodzica opiekującego się dzieckiem lub też znacznie polepszy się sytuacja finansowa rodzica płacącego alimenty.
marika: Czy mogę pracować i jednocześnie pobierać alimenty na dzieci i siebie?
Agnieszka Swaczyna: Alimenty na dzieci należą się zawsze. Co do Pani, to podjęcie pracy może uchylić obowiązek alimentacyjny byłego męża (zakładam taką konfigurację) lub zmniejszyć ten obowiązek.
psuja: W jakich przypadkach sąd ogranicza całkowicie prawa rodzicielskie jednej ze stron? Czy sam fakt, że jedno z rodziców nadużywa np. narkotyków wystarcza, żeby te prawa całkowicie ograniczyć?
Agnieszka Swaczyna: "Całkowicie ograniczyć", czyli rozumiem - pozbawić praw rodzicielskich. Nie da się na takie pytanie stanowczo odpowiedzieć. Rodzic musi rażąco naruszać lub zaniedbywać władzę rodzicielską, żeby tę władzę ograniczyć. Zawsze jest to oceniane przez sąd w konkretnym przypadku. Dodam, że nawet pozbawiony władzy rodzicielskiej rodzic, ma prawo do kontaktów z dzieckiem. Chyba, że zostanie mu to prawo "zabrane" przez sąd.
elwira: Czy jeśli rozwodzę się z orzeczeniem o winie małżonka, to mogę liczyć na to, że nasze dziecko będzie pod moja opieką? Czy muszę zakładać oddzielną sprawę w sądzie?
Agnieszka Swaczyna: Zacznę od końca. Sąd orzekając o rozwodzie, musi orzec o władzy rodzicielskiej. Wina w rozkładzie pożycia małżeńskiego co do zasady, nie ma znaczenia dla władzy rodzicielskiej. Trzeba odróżnić relacje między małżonkami od relacji między rodzicem a dzieckiem. Najgorsza żona może być najlepszą matką i odwrotnie.
uk_1988: Zaszłam w ciążę i urodziłam dziecko za granicą. Po 2 latach rozstałam sie z partnerem i od tamtej pory mieszkam w Polsce. Czy wniosek o alimenty mam składać w Polsce czy w za granicą?
Agnieszka Swaczyna: Pierwsze pytanie - czy ojcostwo jest oficjalnie potwierdzone? Jeżeli nie, to trzeba zacząć od tego. Pozew o alimenty jak najbardziej można wnieść przed sądem polskim.
barton32: rozwiodłem się z żoną, a ona ogranicza mi kontakty z dzieckiem (mimo, ze mogę widywać córkę raz w tygodniu). Zawsze wymyśla w tym czasie jakieś wyjazdy, albo mówi, że córki nie ma w domu. Co mam z tym zrobić?
Agnieszka Swaczyna: Można wystąpić do sądu o zagrożenie karą pieniężna, za nie realizowanie kontaktów. Osobiście polecałabym jednak najpierw skorzystanie z pomocy mediatora rodzinnego. Niestety w sprawach rodzinnych górę zwykle biorą emocje. Sąd nie może interesować się emocjami stron. Mediator może i powinien. Ugoda zawarta przed mediatorem, po zatwierdzeniu jej przez sąd, ma rangę orzeczenia sądowego. To trochę w skrócie, ale obiecuję napisać więcej o mediacji na blogu.
Babcia: Pani Mecenas, a czy syn może ponieść jakieś konsekwencje tego, że dowiedziawszy się, że żona bije dzieci, zabrał je i chciał się z dziećmi przenieść do mnie tymczasowo? Niestety starsze dziecko synowa odebrała z przedszkola i przez tydzień syn nie wiedział co się z nim dzieje i gdzie przebywa .Młodsze dziecko nadal przebywa u mnie.
Agnieszka Swaczyna: Trudno odpowiedzieć na to pytanie. Zabranie dzieci bez zgody i wiedzy drugiego rodzica, to naruszenie władzy rodzicielskiej. Jeżeli jednak było to usprawiedliwione okolicznościami, to sąd nie musi tego negatywnie oceniać. Nie wystarczy jednak zabrać dzieci. Trzeba prosić sąd o rozstrzygnięcie w kwestii władzy rodzicielskiej.
Matylda7: Co z alimentami na dziecko uczące się w zaocznej szkole?
Agnieszka Swaczyna: To zależy, czy jest w stanie samodzielnie się utrzymać, ewentualnie - jeżeli tak, to czy zarobki wystarczają na pokrycie potrzeb (usprawiedliwionych) dziecka. Jeżeli pracuje i może samo się utrzymać, to obowiązek alimentacyjny może być uchylony.
duszyczka Czy dziecko mające 17 lat, przy rozwodzie rodziców może samo zadecydować, z którym rodzicem chce pozostać?
Agnieszka Swaczyna: Prawnie nie, ale praktycznie głos takiego dziecka powinien być uwzględniony, o ile sąd uzna, że decyzja jest dobra z punktu widzenia dobra dziecka.
psuja: Czy w przypadku pozbawienia praw rodzicielskich ojca dziecka, wciąż potrzebna jest jego zgoda na wyrobienie paszportu i wyjazd dziecka z kraju?
Agnieszka Swaczyna: Nie, moim zdaniem nie trzeba.
david43: Dziecko mojej byłej żony nosi moje nazwisko. Rozwiedliśmy się i chcę zmienić tę sytuację (to nie jest nasze wspólne dziecko), czy da sie to uregulować?
Agnieszka Swaczyna: Niestety nie ma Pan żadnej możliwości ingerencji w nazwisko dziecka. Trzeba by było zaprzeczenia ojcostwa, a na to, jak się domyślam, za późno.
TOMASZ_75: Jak i kiedy jest obowiązek utrzymywania, czy wspomagania pełnoletnich dzieci?
Agnieszka Swaczyna: Na zasadach ogólnych, tzn. dotyczy to każdego członka rodziny , jeżeli jest w niedostatku, czyli własną pracą lub dochodami ze swojego majątku, nie może zaspokoić swoich usprawiedliwionych (potocznie mówiąc zwykłych) potrzeb.
rysela: Czy mogę zwrócić się do sądu o zasądzenie kosztów od ojca dziecka, wobec którego jest sprawa o ustalenie ojcostwa i zasądzenie alimentów związanych z wychowywaniem dziecka od czasu jego urodzenia?
Agnieszka Swaczyna: Jeżeli chodzi Pani o pieniądze, które Pani sama wydatkowała na dziecko, to może żądać Pani zasądzenia zwrotu części (lub nawet czasem całości) tej kwoty od ojca dziecka. Nie są to jednak alimenty. Alimenty służą na potrzeby bieżących, a nie przeszłych wydatków.
Akselo: Starszy syn pomimo znalezienia pracy nie chce się dokładać do opłat czynszowych za lokal w którym mieszkamy, co mogę z tym zrobić?
Agnieszka Swaczyna: Jeżeli toleruje Pai to, że nadal mieszka w mieszkaniu, to nie może Pani zbyt dużo zrobić. Na gorąco przychodzi mi jedynie na myśl żądanie alimentów, ale to tylko przy założeniu, że nie wystarcza Państwu pieniędzy na życie.
ucyna47r: Czy spadek napisany własnoręcznie, bez świadków jest ważny?
Agnieszka Swaczyna: Testament jest ważny bez świadków, czy też notariusza, jeżeli jest napisany w całości własnoręcznie, ma datę sporządzenia i własnoręczny podpis.
Mamusia: Jestem po rozwodzie i w kwestii ugody sądowej zostały określone konkretne terminy weekendów, w których dzieci są u ojca. Jednak w trakcie roku pojawiła się możliwość zapisania córki na zajęcia dodatkowe, które odbywają się tylko w sobotę rano. Czy mam możliwość nie wydać córki ojcu w godzinie określonej w ugodzie, argumentując to uczęszczaniem na dodatkowe zajęcia?
Agnieszka Swaczyna: Niestety naraża się Pani na odpowiedzialność. Sugeruję ustalić tę kwestię poza sądem z ojcem dziewczynki. Jeżeli tylko Państwo się porozumiewają, to nie trzeba ściśle trzymać się wyroku. W razie problemów w komunikacji zawsze polecam mediację.
curcia: Czy mieszkanie, które jeden z małżonków otrzymał przed ślubem wpłacając wkład, a po ślubie zostało przekształcone na własne, jest majątkiem wspólnym małżonków?
Agnieszka Swaczyna: Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu nabyte w trakcie trwania małżeństwa, jest prawem wspólnym. Natomiast pieniądze wpłacone na wkład przed ślubem są nakładem z majątku osobistego na majątek wspólny, do rozliczenia przy podziale majątku.
Gosia: Boję się, że rodzice mojego męża nie będą w stanie spłacić kredytu, który chcą zaciągnąć. Co się dzieje w takim przypadku? Czy ich syn, czyli mój mąż, będzie musiał spłacać go za nich?
Agnieszka Swaczyna: Póki żyją o ile nie poręczył kredytu) to nie. Sytuacja zmienia się w razie śmierci i dziedziczenia. Dziedziczy się nie tylko aktywa, ale i długi.
ciekawska9: W jaki sposób można się ubiegać o rozwód kościelny? Gdzie z tym iść?
Agnieszka Swaczyna: Chcąc być dokładną powiem, że nie ma rozwodu kościelnego, tylko unieważnienie małżeństwa. Są kancelarie z potwierdzonymi uprawnieniami przez kurie. Ogłaszają się w internecie. Sądzę też, że takie informacje można uzyskać w kurii.
gingerka: Witam, chciałabym sie dowiedzieć czy to prawda, iż zasądzone alimenty wynoszą 30 proc. wynagrodzenia zobowiązanego do alimentacji? Od czego zależy czy podana kwota zostanie zasądzona na dziecko?
Agnieszka Swaczyna: Nieprawda. Nie ma takiego uregulowania. Sądy też nie zasądzają w Polsce alimentów w ten sposób. Sąd ustala alimenty kwotowo, oceniając potrzeby dziecka i możliwości zarobkowe i majątkowe rodziców.
ja456789: Czy jest w ogóle u nas w Polsce jakaś szansa na pozbawienie praw matki do dziecka?
Agnieszka Swaczyna: Na pewno, ale w ogóle nie jest łatwo pozbawić kogokolwiek praw rodzicielskich. Przesłanką jest rażące naruszenie lub zaniedbanie władzy rodzicielskiej.
jantar: Mój były mąż ma zasądzone alimenty na dziecko. Nie płaci ich jednak już od dłuższego czasu. Jakie kroki mogę podjąć? Dodam, że nie kontaktuje się w ogóle z synem.
Agnieszka Swaczyna: Przede wszystkim egzekucja komornicza. W tym celu trzeba przedłożyć odpis wyroku z klauzulą wykonalności komornikowi i wskazać majątek (np. zarobki byłego męża), z którego mają być ściągane pieniądze.
piotr745: Witam, czy sądowne badanie o ustalenie ojcostwa można zrobić bez zgody matki?
Agnieszka Swaczyna: Matka musi zgłosić się z dzieckiem na badania DNA. Jeżeli się nie zgłosi, to sąd może ocenić to negatywnie dla matki. Zależy to jednak od konkretnej sprawy.
normalna: Mam zasadzone alimenty, a były maż płaci, jak mu sie podoba. W związku z tym jest mi dłużny 20 tys., a ja nie mam jak odzyskać tych pieniędzy, bo on ma niskie zarobki. Mamy wspólny dom. Czy w związku z jego zadłużeniem, komornik może wejść na jego część nieruchomości?
Agnieszka Swaczyna: Najpierw trzeba zrobić podział majątku. Radzę udać się do prawnika, bo warto najpierw zrobić analizę, co się Pani najbardziej opłaca. Ktoś przecież może przy okazji egzekucji nabyć ten dom. Nie ma Pani interesu wejść we współwłasność z obcą osobą.
Dziękuję za wszystkie pytania i zapraszam do odwiedzania moich blogów:
www.blogrozwod.pl oraz
www.blog.kancelariaswaczyna.pl. Tam również istnieje możliwość dyskusji.