Weksel in blanco / zabezpieczenie roszczenia

[Tomasz Wojciechowski]

Witam,

Jestem na Państwa forum nowym użytkownikiem. Proszę o podpowiedzi w poniżej przedstawionej sprawie.
Z góry dziękuję za wskazówki!

Problem klienta: Wystawił weksel in blanco bankowi. Bank umowę wypowiedział. Weksel po 10 latach wypełnił wierzyciel (firma windykacyjna) - już po przedawnieniu się roszczenia ze stosunku podstawowego (zabezpieczał kredyt).
Weksel był opatrzony wyłącznie podpisem.

1. Jak dowodzić, że uzupełniony weksel, to TEN weksel, który jako in blanco wystawiony został bankowi?
Nie wiem, jak zachowa się wierzyciel. Może zmyślać.
2. Jak dowodzić, że uzupełniony został po przedawnieniu się roszczenia ze stosunku podstawowego?

[Lech]

Przy tak wysokim poziomie ogólności trudno coś konkretnego poradzić, ale można spróbować powołać bank na świadka na okoliczność dokonania cesji wierzytelności i przekazania weksla firmie windykacyjnej. Z tego będzie można wywnioskować w jakiej formie weksel był przekazany (in blanco), kiedy to było, a zatem i przed jaką datą nie mógł być jeszcze wypełniony.

Jak udowodnić, że to "ten" weksel? W każdy możliwy sposób. Nikt nie obiecuje, że uda się to udowodnić.

Zasadniczo zwyczaj wystawiania weksli z samym podpisem jest dla mnie bardzo dziwny :)

[Tomasz Wojciechowski]

Dziękuję za odpowiedź i ew. wskazówki.
Może ktoś inny z Państwa ma jakieś praktyczne doświadczenie w podobnej sprawie?

[Tomasz Wojciechowski]

Zastanawiam się hipotetycznie jeszcze na taką sytuacją:

Obecny posiadacz weksla in blanco uzupełnia go. Oznacza siebie jako remitenta, wpisuję datę i miejsce wystawienia weksla, datę płatności. Puszcza weksel w obieg. Weksel nabywa Kowalski.

Wystawca weksla nie może powoływać się na to, iż weksel został wypełniony w sposób sprzeczny z zwartym porozumieniem, wobec osoby trzeciej, która weksel nabyła już po jego wypełnieniu, nie znając treści porozumienia. Nie wiedziała, że weksel wypełniono niezgodnie z zawartym porozumieniem, ani nie mogła się o tym dowiedzieć mimo dołożenia należytej staranności. (Orzeczenie SN z 8. października 1936r., I C 423/36).

Kowalski wytacza następnie powództwo z weksla. Sąd wydaje nakaz zapłaty.

Przyjmujemy nadal, że weksel ten pełnił charakter gwarancyjny a roszczenie ze stosunku podstawowego uległo przedawnieniu.
Jakie zarzuty powinien sporządzić dłużnik wekslowy?

[Lech]

Jak słusznie zauważyłeś (teoretycznie) zarzutów ze stosunku podstawowego podnosić nie może. Powinien zapłacić za weksel, a odszkodowania w wysokości poniesionej szkody dochodzić od remitenta.

[Tomasz Wojciechowski]

A gdyby odwrócić sytuację i przyjąć, iż osoba trzecia mogła się o tym dowiedzieć przy dołożeniu należytej staranności?

[Lech]

Aby dłużnik mógł podnosić wobec indosatariusza zarzut niezgodnego z umową wypełnienia weksla in blanco, nabycie musiałoby się odbyć w warunkach złej wiary nabywcy lub rażącego niedbalstwa. Pisałem o tym tutaj - http://www.remitent.pl/trzy-wyjatki-kie ... eksla/6198

[Tomasz Wojciechowski]

Zobaczymy, jaki sprawa znajdzie finał. Na pewno o tym poinformuję, choć mam wrażenie, że ten weksel jeszcze długo będzie wędrował jako in blanco z rąk do rąk. Czy mimo faktu, że roszczenie ze stosunku podstawowego, które weksel in blanco zabezpieczał, uległo przedawnieniu, dłużnik nie ma podstaw do żądania jego zwrotu od obecnego posiadacza? W obecnej sytuacji trudno zapanować nad takim in blanco "wędrującym" wekslem.

[Lech]

Owszem, jeśli potrzeba istnienia zabezpieczenia wekslowego ustała, wystawca może żądać zwrotu tego zabezpieczenia.

[Tomasz Wojciechowski]

To może, zanim wierzyciel uzupełni weksel, warto żądać jego zwrotu?
Jak wygląda taka procedura? Postępowanie na drodze sądowej czy wystarczy wezwanie do zwrotu weksla skierowane do posiadacza?

[Lech]

Zaczyna się od wezwania, a potem sprawa sądowa. To bardzo rzadkie sprawy, ja nie słyszałem o takiej, choć podstawy teoretyczne na pewno są. No i zawsze istnieje problem egzekucji takiego wyroku nakazującego zwrot weksla.

[Tomasz Wojciechowski]

Wiem, że w prawie wekslowym brak jest wyraźnej podstawy prawnej dla żądania wydania dokumentu weksla in blanco. Nie oznacza to, że brak jest regulacji prawnych w tym zakresie. Zgodnie z art. 222 ust. 1 Kodeksu cywilnego właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz (weksel) została mu wydana.

Czy wezwanie niniejszej treści byłoby wystarczające?

Wezwanie do zwrotu weksla in blanco

Na podstawie art. 222 ust. 1 Kodeksu cywilnego wzywam do zwrotu w ciągu 7 dniu od dnia otrzymania niniejszego wezwania pod rygorem skierowania sprawy na drogę sądową weksla in blanco stanowiącego zabezpieczenie roszczenia z tyt. umowy nr XX z dnia, które w myśl przepisów Kodeksu cywilnego uległo przedawnieniu. Tym samym ustała potrzeba istnienia zabezpieczenia wekslowego.

[Tomasz Wojciechowski]

WEZWANIE DO ZWROTU WEKSLA IN BLANCO


Na podstawie art. 222 ust. 1 Kodeksu cywilnego wzywam XXX z siedzibą w XXX, NIP XXX – do zwrotu w ciągu 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wezwania – weksla in blanco będącego zabezpieczeniem roszczenia wynikającego z umowy kredytowej nr XXX z dnia XXX w związku z przedawnieniem roszczenia, które weksel zabezpieczał. Weksel pełnił funkcję gwarancyjną.
W związku z przedawnieniem roszczenia ze stosunku podstawowego ustała potrzeba istnienia zabezpieczenia wekslowego.
W braku zwrotu weksla w terminie 7 dniu od dnia otrzymania niniejszego wezwania sprawa zostanie skierowana na drogę postępowania sądowego.

[Lech]

Taką podstawę roszczenia zwrotu bym sugerował.

[Tomasz Wojciechowski]

Dziękuję za Pana pomoc!

[Tomasz Wojciechowski]

Przeglądając umowę kredytową klienta zwróciłem uwagę jeszcze na jedną kwestię.
Jest to umowa kredytowa oparta na ustawie z dnia 20.7.2001r. o kredycie konsumenckim.
Zgodnie z art. 9 w/w ustawy:

Art. 9.
1. Weksel lub czek konsumenta wręczony kredytodawcy w celu spełnienia lub zabezpieczenia świadczenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki powinien zawierać klauzulę „nie na zlecenie” lub inną równoznaczną.
2. W razie przyjęcia przez kredytodawcę weksla lub czeku niezawierającego klauzuli „nie na zlecenie” i przeniesienia takiego weksla lub czeku na inną osobę kredytodawca obowiązany jest do naprawienia poniesionej przez konsumenta szkody w związku z zapłatą na rzecz posiadacza weksla lub czeku

Czy z w/w przepisu należy wywieść, że art. 9 odnosi się również do weksla in blanco czy wyłącznie do weksla z oznaczonym remitentem? (każdego weksla)?

[Tomasz Wojciechowski]

Ponadto należałoby rozważyć:

Bank dokonał cesji wierzytelności zabezpieczonej wekslem in blanco na podstawie art. 509 k.c.
Przypuszczam, że na wekslu mogła być umieszczona klauzula "nie na zlecenie", dlatego też bank nie dokonał przeniesienia weksla przez indos. Klient nie posiada kopii weksla, stąd to tylko moje przypuszczenia.

Kolejny wierzyciel, który nabył wierzytelność od banku - firma windykacyjna A - dokonała cesji wierzytelności na rzecz firmy windykacyjne B. Firma B - obecny wierzyciel - posiada nadal weksel in blanco - brak więc indosu.

Posiadaczowi weksla, który nabył go na podstawie umowy cesji wierzytelności - uważam, że takie nabycie w 1. i 2. przypadku ma miejsce - nie przysługuje formalna legitymacja wekslowa jaką ma, na podstawie art. 16 ust. 1, osoba, która nabyła weksel na podstawie nieprzerwanego ciągu indosów. Musi więc wykazać wobec dłużnika fakt nabycia weksla. Samo posiadanie weksla nie będzie tytułem do żądania sumy wekslowej. (Orzeczenie SN z dnia 27.04.1926r. Rw. III 147/26). Przeniesienie praw z weksla w drodze cesji wierzytelności wyklucza również powołanie się przez nabywcę na art. 17. Zamiast niego stosuje się art. 513 par. 1 K.c, który stanowi, że dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie.

Jak Pan postrzega w/w wywód?

[Lech]

Klauzula "nie na zlecenie" w przypadku kredytu konsumenckiego powinna znaleźć się na każdym wekslu zabezpieczającym daną transakcję, bez względu na stopień jego uzupełnienia.

Jeśli chodzi o formalną legitymację wekslową, to jeśli posiadacz weksla wpisze się na wekslu jako remitent, to będzie legitymowany formalnie.

[Tomasz Wojciechowski]

Owszem, ale jeśli wystawca umieścił w wekslu klauzulę "nie na zlecenie", weksel można przenieść tylko w formie i ze skutkami zwykłego przelewu. Jakie więc zarzuty będzie można podnosić wobec posiadacza w opisanej sytuacji, który wpisze się na wekslu jako remitent?

[Lech]

Jeśli obecny posiadacz wierzytelności nabytej w drodze cesji wpisze się na wekslu jako remitent, to obecność lub brak klauzuli "nie na zlecenie" nie ma znaczenia, bowiem klauzula ta może mieć znaczenie dopiero po indosowaniu (po dokonaniu cesji wierzytelności wekslowej), do czego nie doszło.

Zatem wobec remitenta można podnosić zarzut, że wypełnił weksel niezgodnie z zawartym porozumieniem, jeśli tak faktycznie było.

[Tomasz Wojciechowski]

W ostateczności, gdyby się okazało, że kredytodawca jednak nie dopełnił swej powinności i takowa klauzula na tym wekslu nie została oznaczona, można uruchomić wariant naprawienia szkody:

2. W razie przyjęcia przez kredytodawcę weksla lub czeku niezawierającego klauzuli „nie na zlecenie” i przeniesienia takiego weksla lub czeku na inną osobę kredytodawca obowiązany jest do naprawienia poniesionej przez konsumenta szkody w związku z zapłatą na rzecz posiadacza weksla lub czeku

Z 2.strony znów należy dowodzić, że to właśnie TEN weksel został kredytodawcy wręczony.

[Tomasz Wojciechowski]

Klauzula "nie na zlecenie" w przypadku kredytu konsumenckiego powinna znaleźć się na każdym wekslu zabezpieczającym daną transakcję, bez względu na stopień jego uzupełnienia.

Jeśli chodzi o formalną legitymację wekslową, to jeśli posiadacz weksla wpisze się na wekslu jako remitent, to będzie legitymowany formalnie.

Załóżmy, że obecny posiadacz weksla in blanco wpisze się jako remitent, tym samym uzyska legitymację formalną, uzupełniony weksel przeniesie w formie i ze skutkami zwykłego przelewu, przyjmujemy, że weksel opatrzony jest klauzulą "nie na zlecenie" - indos więc wykluczony.
Nowemu nabywcy weksla, de facto nie remitentowi, nie jest przecież oznaczony na wekslu, taka legitymacja już przysługiwać nie będzie. Czy w tej sytuacji można spokojnie odwołać się do wywodów SN, że musi więc wykazać wobec dłużnika fakt nabycia weksla. Samo posiadanie weksla nie będzie tytułem do żądania sumy wekslowej. (Orzeczenie SN z dnia 27.04.1926r. Rw. III 147/26). Przeniesienie praw z weksla w drodze cesji wierzytelności wyklucza również powołanie się przez nabywcę na art. 17. Zamiast niego stosuje się art. 513 par. 1 K.c, który stanowi, że dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie.?

[Lech]

Owszem, jak wierzyciel nabędzie weksel w drodze cesji i nie wyprowadzi tego dowodu w pozwie, to będzie to podstawa do zarzutów. Przy czym "średnio" sobie wyobrażam szanse trafienia na tak nierozgarniętego wierzyciela, aby w pozwie zapomniał powołać się na cesję wierzytelności i występował z roszczenia wyłącznie z weksla, z którego nawet nie jest legitymowany formalnie.

[Tomasz Wojciechowski]

Mimo upływu wskazanego w wezwaniu terminu do zwrotu weksla in blanco wierzyciel nie dokonał zwrotu. W obecnej sytuacji nie pozostaje już chyba nic innego jak wytoczenie powództwa. Ponieważ sprawa dotyczy wydania rzeczy a weksel in blanco nie określa żadnej sumy wekslowej nie mogę stosować ogólnego przepisu dot. wpisu stosunkowego. Wydaje mi się, że należy postąpić jak poniżej:

Art. 15. 1. Od pisma wniesionego w sprawie o prawa majątkowe, w której wartości przedmiotu sprawy nie da się ustalić w chwili jej wszczęcia, przewodniczący określa opłatę tymczasową.

Proszę o ewentualne potwierdzenie.

[Lech]

Zgadzam się, wnioskowałbym o określenie przez sąd opłaty tymczasowej w wysokości 30zł.

PS. pisz dalej jak się sprawa rozwija.